دربارة نسبت فقه، اجتماع و مدیریت جامعه، دیدگاه های مختلفی وجود دارد، برخی میان این دو هیچ نسبتی نمی بینند. گروهی قائل به نسبت حداقلی میان آن دو هستند. گروهی نیز فقه را شرط اساسی مدیریت جامعه و حکومت دینی قلمداد می کنند. در گروه سوم، برخی معتقد به مدیریت جامعه با فقه موجود هستند. دسته ای دیگر، فقه پویا را نرم افزار مدیریت جامعه می پندارد. گروه سوم، معتقدند که نرم افزار مدیریت جامعه، فقه حکومتی می باشد. این مقاله در گام نخست، با نقد دیدگاه های سلبی و حداقلی، به اثبات دیدگاه حداکثری پرداخته است. در گام دوم، با نفی انحصارگرایی هریک از سه نظریه معتقدین به توان مدیریتی فقه بر این باور است که هریک از نظریات سه گانه، متناسب با مقاطع مشخصی از فرایند تکاملی انقلاب اسلامی بوده و در طول یکدیگر قرار دارند؛ فقه فردی و سنتی، متناسب با مرحله ایجاد انقلاب اسلامی، فقه پویا متناسب با مرحله ایجاد نظام و دولت اسلامی و فقه حکومتی متناسب با مرحله ایجاد کشور و تمدن اسلامی است.
عباسعلی مشکانی سبزواری؛ مهدی نیک بین؛ احمد رهدار؛ محمدرضا مشکانی."فقه حکومتی؛ نرمافزار نهایی مدیریت جامعه در فرایند تکاملی انقلاب اسلامی". دو فصلنامه اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 3، 1، 1392، 45-67
مشکانی سبزواری، عباسعلی، نیک بین، مهدی، رهدار، احمد، مشکانی، محمدرضا.(1392) 'فقه حکومتی؛ نرمافزار نهایی مدیریت جامعه در فرایند تکاملی انقلاب اسلامی'، دو فصلنامه اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 3(1), pp. 45-67