ارزشیابی الگوهای استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان بر اساس تعالیم اسلامی*
/ کارشناس ارشد معارف اسلامی و مدیریت صنعتی دانشگاه امام صادق (ع) / m.elmkhah@isu.ac.irArticle data in English (انگلیسی)
مقدمه
با توجه به اینکه در سازمان‌های کشور معمولاً الگوی منسجمی برای استقرار اخلاق حرفه‌ای به‌کار گرفته نمی‌شود و معمولاً اگر برنامه و فعالیتی در این خصوص باشد به صورت منسجم و سازماندهی‌شده نیست، همچنین بیشتر الگوهای موجود برای جوامع غربی طراحی شده و با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی ما تناسبی ندارد، ضروری است هم الگوهای موجود احصا شوند و هم این الگوها با معیارهای اسلامی ارزشیابی گردند تا میزان سازگاری آنها با سازمان‌های کشور معین گردد.
هرچند هدف اصلي سازمان‌ها افزايش کارايي و کسب سود است، ولي در عصر اطلاعات و جهاني‌سازي براي دستيابي به موفقيت، بايد به انتظارات اجتماعي و احکام اخلاقي، واکنش مناسب نشان دهند و به بهترين شکل این‌گونه انتظارات را با اهداف اقتصادي سازمان تلفيق کنند تا دستيابي به اهداف بالاتر را امکان‌پذير سازند. رعايت اخلاق کسب و کار و مسئوليت اجتماعي از راه افزايش مشروعيت اقدامات سازمان و در نتيجه افزايش درآمد، بر سودآوري و بهبود مزيت رقابتي موفقيت سازمان اثر مي‌گذارد.
پايبندي رهبران و مديران سازمان‌ها به اصول اخلاقي، توجه به ميزان مشروعيت اقدامات سازمان از نظر کارکنان، توجه و تأکيد بر اصول اخلاقي جهانشمول، تدوين منشور اخلاقي، اقدامات متناسب و سازگار با خواست‌ها و حساسيت‌هاي جامعه، و برنامه‌هاي آموزش اخلاقيات براي مديران و کارکنان از جمله اقداماتي است که مديران مي‌توانند در اين‌‌باره انجام دهند (رحمان‌سرشت و دیگران، 1388).
با توجه به اهداف پژوهش، به دنبال پاسخ دادن به سؤال‌های ذیل هستیم:
1. الگوهای متعارف موجود استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان کدامند؟
2. الگوهای اسلامی موجود استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان کدامند؟
3. براساس آموزه‌های اسلامی، آیا الگوهای استقرار اخلاق حرفه‌ای موجود برای سازمان‌های کشور مطلوب هستند؟
در این پژوهش، روش انجام کار به صورت «توصیفی ـ تحلیلی» است؛ بدین صورت که مجموعه روش‌هایی را که هدف آنها توصیف شرایط یا پدیده‌های تحت بررسی است ـ که در این پژوهش الگوهای استقرار اخلاق حرفه‌ای موجود است ـ به‌کار خواهیم گرفت. بدین‌روی از روش «کتابخانه‌ای» برای جمع‌آوری الگوهای استقرار اخلاق حرفه‌ای و همچنین معیارهای ارزشیابی استقرار استفاده نموده، با استفاده از فنون «تصمیم‌گیری چندمعیاره» (MADM) و از روش «تحلیل سلسله‌مراتبی فازی» (Fuzzy AHP) به تجزیه و تحلیل داده‌هایی خواهیم پرداخت که از نخبگان و با استفاده از پرسشنامه تهیه شده است.
1. ادبيات موضوع
ابتدا الگوهای متعارف و اسلامی استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان با استفاده از جست‌وجوی کتابخانه‌ای شناسایی و استخراج گردید. این الگوهای شناسایی‌شده شامل دو الگو با صبغه اسلامی: «الگوی ترویج و نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان» (فرامرزقراملکی، 1385) و «الگوی نهادینه کردن اخلاق حرفه‌ای در سازمان از دیدگاه آموزه‌های دینی» (حسینی و عباسی، 1387) و همچنین سه الگوی متعارف: «الگوی زيرساختي ايجاد نظام اخلاقي سازماني» (وایت و لام، 2000)، «الگوی سيستم اخلاق مطلوب» (کولینس، 2009) و «الگوی اخلاق کسب و کار» (اسونسون و وود، 2008) است.
همچنین با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای، معیارهای ارزشیابی موجود شناسایی شدند و با توجه به نزدیکی مباحث علامه مصباح یزدی به پژوهش، و تخصص ایشان در نظام‌های اخلاق اسلامی، معیارهای ایشان مدنظر قرار گرفت؛ ولی به منظور فهم دقیق و صحیح خبرگان، کلیدواژه‌ها بازطراحی شدند. بدین‌منظور، شش معیار (شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی؛ انسجام در تبیین رفتار اخلاقی؛ قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال؛ دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان؛ توجه به حسن فعلی و فاعلی؛ و سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن) در نظر گرفته شد.
2. الگوهاي استقرار اخلاق حرفه‌اي در سازمان
1ـ2. الگوی ترویج و نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان (فرامرز قراملکی، 1385)
در الگوی پیشنهادی فرامرز قراملکی برای نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان، باید سه گام (خواستن، دانستن و توانستن) برداشته شود و حصول این سه عنصر در گرو آموزش مستمر و اثربخش است. دكتر احد فرامرز قراملكي با در نظر گرفتن ابعاد و پيچيدگي ترويج و آموزش اخلاق در سازمان‌ها و اينكه يكي از موانع عمده در اخلاقي شدن سازمان، فقدان روش‌هاي مؤثر در آموزش و ترويج اخلاق در فرهنگ سازماني است، بيان مي‌دارد: در آموزش مؤثر اخلاق اولاً، بايد يادگيري منجر به تحول شود و ثانياً، سبب تحول در فرهنگ سازماني گردد. در نهایت و با توجه به گام‌های برداشته‌شده در سازمان به منظور نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان و آموزش‌های لازم، عوامل گوناگوني اجراي اخلاق‌ورزي در سازمان را تضمین مي‌كند.
شکل 1: آموزش و ضمانت اجرایی
2ـ2. الگوی نهادینه کردن اخلاق حرفه‌ای در سازمان از دیدگاه آموزه‌های دینی (حسینی و عباسی، 1387)
حسینی و عباسی در چرایی نهادینه‌سازی اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌ها و چگونگی سالمسازي محيط سازماني، دو سازوكار ارائه می‌کنند: يكي سازوكار «قانون» و ديگري سازوكار «اخلاق» كه فراتر از قانون است و به صورت پايدار و نهادي مي‌تواند سالمسازي را به‌صورت فرايند بر سازمان حاكم سازد. از جمله راهكارهای نهادینه‌سازی اخلاق سازمانی در آموزه‌هاي ديني عبارت است از: به‌كارگيري نيروي انساني مقيد به رعايت اخلاقيات و قانون در سازمان‌ها، آموزش عملي اخلاق توسط افراد مقيد و پايبند به رعايت اخلاقيات و قانون، و تدوين منشور اخلاقي براي كاركنان سازمان‌ها.
شکل 2: اخلاق و قانون در سازمان
3ـ2. الگوی زيرساختي ايجاد نظام اخلاقي سازماني (وایت و لام، 2000)
به نظر نويسندگان، زيرساخت نظام اخلاقي به‌مثابه زيرساختي تعريف مي‌شود كه از سه عامل اصلي «ابزار»، «انگيزه» و «فرصت» تشكيل شده باشد. «ابزار» عبارت است از: قواعد، سياست‌ها و روش‌هاي سازماني. انگيزه بر ارزش‌ها و منافعي كه متصديان امور و نظام‌هاي ارزشي سازماني در جست‌وجوي آنها هستند، تمركز دارد، و حال آنكه فرصت بر حسب محيطي كه در آن تعارض‌ها شكل گرفته، مورد بحث واقع مي‌شود تا نشان دهد هر جايگاه سازماني در سلسله‌مراتب اداري، مجموعه‌اي منحصر به فرد از معضلات اخلاقي خاصِ خود را ارائه مي‌كند.
شکل 3: زيرساخت نظام اخلاقي
در ادامه يك فرايند متوالي براي استفاده از عناصر زيرساختي، به منظور نهادينه كردن آموزش اخلاق سازماني و رفتار مترتب بر آن پيشنهاد مي‌شود. وايت و لام از اين الگو براي روشن ساختن نقش و توانايي افراد و سازمان‌ها در ايجاد و حل مسائل اخلاقي استفاده نموده‌اند. به اعتقاد آنان، روشن ساختن نقش و توانايي ـ هر دو ـ پيش‌نيازي براي نشان دادن و ارزيابي اهميت راهبردي آموزش اخلاقي هستند. چارچوب مفهومي براي انجام اين كار در شکل فوق ترسيم شده است.
4ـ2. الگوی سيستم اخلاق مطلوب (کولینس، 2009)
به نظر دنيس كولينس، الگوی پيشنهادي یک راهنمایی دقیق برای توسعه کارکنان اخلاقی و دستیابی به عملکرد برتر مالی براساس بهترین شیوه را فراهم می‌کند که در ادبیات اخلاق کسب و کار به نظر می‌رسد. الگوی پیشنهادی در کتاب اصول اخلاق کسب و کار ـ ساخت سازمان با یکپارچگی بالا و عملکرد برتر Essentials of business ethics _ creating an organization of high integrity and superior performance آمده که در سال 2009 منتشر شده و به صورت تفصیلی هر فصل از کتاب توضیحات کامل از هر بخش از الگو و روش‌های اجرایی و عملیاتی نمودن آن را ذکر کرده است.
شکل 4: الگوی سيستم اخلاق مطلوب کولینس
5ـ2. الگوی اخلاق کسب و کار (اسونسون و وود، 2008)
به اذعان نویسندگان، الگوی پیشنهادی مبتنی بر اصول و انگاره‌های کشورهای توسعه‌یافته‌ای است که در الگوواره سرمایه‌داری قرار دارند. به گفته نویسندگان، مقاله نه به‌منزله یک رساله اخلاقی در نظر گرفته شده است و نه حتی در مقام مشاوره به مدیران، بلکه باید به‌مثابه تلاشی در جهت توضیح مفهوم «اخلاق کسب و کار» دیده شود. عناصر شامل در الگو، به علت برداشت نویسندگان مبنی بر اینکه آنها به صورت کامل راه تعامل جامعه با اخلاق کسب و کار را پوشش می‌دهند، به‌کار گرفته شده‌اند. هیچ تأیید و یا مخالفت اساسی از عنصر خاصی از الگو در برابر سایر عناصر دیگر موجود در آن وجود ندارد. این تنها شناسایی اجزای گوناگون یک کل بی‌نظم و غیرشفاف است.
«الگوی اخلاق کسب و کار» متشکل از سه مؤلفه (انتظارات، ادراکات و ارزیابی) است که توسط پنج زیرجزء (انتظارات جامعه؛ اعتقادات، هنجارها و ارزش‌های سازمانی؛ خروجی و نتایج؛ ارزیابی‌های جامعه؛ و بازخورد و اتصال مجدد) با هم متصل‌اند.
شکل 5: الگوی اخلاق کسب‌وکار (اسونسون و وود)
3. معيارهای ارزشيابی
با توجه به بررسی‌ها و مطالعات انجام‌شده، مطالعات علامه مصباح یزدی در خصوص نظام‌های اخلاقی، بیشترین قرابت را با موضوع این پژوهش دارد. البته به منظور فهم صحیح‌تر، کلیدواژه‌های مفاهیم بازنویسی شدند.
در ادامه، ویژگی‌ها و معیارهای نظام اخلاقی اسلام با توجه به نظرات علامه مصباح یزدی ذکر می‌شوند:
1ـ3. شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی
نظام ارزشی و اخلاقی اسلام نظامی فراگیر، عام و شامل است. در اسلام تمام ارتباطات مناسب و مفید، مدنظر قرار گرفته‌اند. ارتباط انسان با خدا، با خلق، با خود، خانواده، جامعه، و حتی روابط بین‌الملل، ارزش‌های ثابت و معینی دارند؛ یعنی هیچ مسئله‌ای از مسائل زندگی انسان نیست که تحت پوشش ارزش‌های اخلاقی اسلام قرار نگیرند.
2ـ3. انسجام در تبیین رفتار اخلاقی
در نظام‌های گوناگون، متغیرهایی از قبیل پول داشتن، علم داشتن، قهرمان بودن و امثال آن ارزش تلقی می‌شوند، درحالیکه بین آنها ارتباط و انسجامی مشهود نیست و تنها یک مجموعه ساختگی هستند. از سوی دیگر، طرح ارزش‌های جدید و طرد سایر ارزش‌ها به‌طور مداوم و متغیر و تحول پیوسته و همیشگی در این مکاتب، از این واقعیت پرده برمی‌دارد که مجموعه ارزشی آنها علاوه بر برخوردار نبودن از انسجام، ملاک معقول و منطقی نیز ندارد، بلکه تابع میل و هوس مردم است. اما این ارزش‌های اسلامی آنچنان ارتباط معقول و منطقی وجود دارد که می‌توان این مجموعه را به صورت درختی ترسیم کرد که دارای ریشه‌های قوی و مستحکم و تنه‌ای قدرتمند است.
3ـ3. قابلیت تبیین عقلایی رابطه اهداف و افعال
اسلام ازیک‌سو به وجود نیازهای فطری در انسان قائل است و از سوی دیگر برای رسیدن انسان به آن هدف‌ها، افعال اخلاقی را واسطه می‌داند. بدین‌روی می‌توان بین اهداف و افعال رابطه‌ای عقلانی کشف کرد. از این نظر، نظام ارزشی اسلام قابل تبیین عقلانی و فلسفی است. اگرچه نمی‌توان این ویژگی را به نظام اخلاقی اسلام منحصر دانست، اما این یکی از ویژگی‌های بارز آن محسوب می‌شود.
4ـ3. دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان
یکی از نقدهایی که نسبت به همه مکاتب اخلاقی وارد است اینکه فقط به یک بُعد از ابعاد وجودی انسان پرداخته و سایر ابعاد را نادیده گرفته و یا از آن غفلت کرده‌اند. اما اگر نیک بنگریم خواهیم دید که نظام اخلاقی اسلام با محور قرار دادن خداوند، محاسن و ویژگی‌های مثبت همه مکاتب اخلاقی را یکجا جمع کرده است؛ یعنی در این مکتب، هم به لذت و لذت‌خواهی انسان توجه شده و هم به عاطفه دیگردوستی او و هم به دیگر امیال و خواسته‌های انسانی‌اش.
5ـ3. توجه به حسن فعلی و فاعلی
معمولاً در مکاتب اخلاقی، معیار قضاوت در خصوص ارزش داشتن یا بی‌ارزش بودن یک رفتار، نفس عمل و نتایج آن است، بی‌آنکه اینکه انتساب آن به فاعل و انگیزه و نیت فاعل مطرح باشد. به تعبیر دیگر، معیار قضاوت فقط حسن فعلی است و انگیزه، قصد و نیت فاعل در این زمینه دخالتی ندارد؛ اما از دیدگاه اسلام، تنها معیار ارزش، حسن فعلی نیست، بلکه باید حسن فاعلی نیز مدنظر قرار گیرد.
6ـ3. سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن
اسلام برای ارزش‌ها مراحلی قائل است و دسترسی به بعضی از مراحل آن برای عموم میسر است؛ اما رسیدن به مراحل بالاتر برای همه انسان‌ها میسر نیست و این منحنی هرچه بیشتر به طرف بالا صعود کند، از بالاروندگان آن کاسته می‌شود. مراتب ارزش اخلاقی در مکتب اسلام طیف وسیعی از ارزش‌ها را شامل می‌شود که می‌توان برای آن مراحلی را تا بی‌نهایت قائل شد، درحالیکه ارزش‌ها در سایر مکاتب، فقط در دو دسته، یا در حد بسیار عالی و محدود یا در حد گسترده و یکسان برای همه مطرح می‌شوند (مصباح یزدی، 1387، ص 352ـ357).
4. روش تحقيق
در این تحقیق با توجه به آنکه به دنبال ارزشیابی الگوهای استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان هستیم، پژوهش صبغه توصیفی دارد و همان‌گونه که بیان شد، به دنبال شناخت بیشتر و توصیف وضعیت الگوها هستیم.
امروزه در این دنیای پیچیده، برای حل مسائل به منابع اطلاعاتی بیش از آنچه در دسترس است، نیازمندیم. در برسی موضوعات گوناگون سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باید اولویت‌ها را تعیین کرد. به عبارت دیگر باید در خصوص اولویت یک هدف نسبت به دیگری به نوعی توافق برسیم که این توافق درباره مسائلی که از احتمال خطای بالایی برخوردار است، دشوار می‌نماید. فرایندهای ذهنی معمول برای حل مسائلی که در زندگی روزمره ما را یاری می‌کنند ممکن است در موضوعات پیچیده که نظرات و ایده‌های متفاوتی وجود دارد، ما را گمراه کنند. بیشتر افراد بر این باورند که زندگی آنقدر پیچیده است که برای حل مسائل آن باید به شیوه‌های پیچیده تفکر روی آورد. با این وجود، فکر کردن، حتی به شیوه‌های ساده نیز مشکل است. آنچه ما بدان نیازمندیم شیوه پیچیده برای فکر کردن نیست؛ زیرا حتی تفکر ساده، خود بسیار مشکل‌ساز است و باید چارچوبی وجود داشته باشد که ما را قادر سازد تا در خصوص مسائل پیچیده به شیوه‌ای ساده بیندیشیم. فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) چنین چارچوبی را ایجاد می‌کند. این فرایند به ما کمک می‌کند تا بتوانیم تصمیم‌های مناسب برای موضوعات پیچیده را با ساده نمودن و هدایت مراحل تصمیم‌گیری اتخاذ کنیم. (آذر و رجب‌زاده، 1381، ص 9ـ10).
هرگاه در الگوی AHP معيارها كيفي باشد مي‌توان از «منطق فازي» در محاسبات رياضي استفاده نمود و با توجه به كيفي بودن معيارهاي الگوی اين پژوهش و برتر بودن روش AHP فازي نسبت به ساير روش‌هاي مشابه، از اين روش استفاده شد.
5. جامعه آماري
در پژوهش‌هايي كه با استفاده از روش‌هاي آماري انجام مي‌شود، پژوهشگر به علت آنكه قصد دارد نتايج به‌دست‌آمده از نمونه را با استفاده از آمار استنباطي (پارامتر) به جامعه تعميم دهد، بنابراين ناچار است تا در انتخاب تعداد نمونه، به گونه‌اي عمل نمايد كه توزيع نمونه متعادل باشد. ازاين‌رو در اين پژوهش‌ها معمولاً تعداد نمونه 30 يا بيشتر است.
اما بعكس، در پژوهش‌هايي كه براساس روش‌هاي «تصميم‌گيري چندمعياره» انجام مي‌شود پژوهشگر به علت آنكه اين روش‌ها مبتني بر نظرات خبرگان است، به صورت مستقيم ـ و بعكس نمونه‌گيري تصادفي كه نمونه به صورت تصادفي انتخاب مي‌شود ـ به سراغ خبرگان مي‌رود و چون در بیشتر موارد تعداد خبرگان محدود هستند، بنابراين روش‌ها مانند روش‌هاي آماري متكي به تعداد نمونه نيستند؛ زیرا نيازي به استفاده از توزيع متعادل و خواص آن در اين نوع تحقيق نيست. به‌طور معمول در روش‌هاي تصميم‌گيري چندمعياره و از جمله روش «تحليل سلسله‌مراتبي» با تعداد نظرات بالاتر از 5 نيز نتايج قابل قبولي حاصل مي‌شود (نوروزی، 1390، ص 77).
در اين پژوهش نيز سعي شده است از کارشناسان و خبرگانی که در دو حوزه «اخلاق سازمانی» و «آموزه‌های اسلامی» فعالیت علمی و عملی داشته‌اند، استفاده گردد.
6. تجزيه و تحليل اطلاعات
ابتدا الگوهای متعارف و اسلامی استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان با استفاده از جست‌وجوی کتابخانه‌ای شناسایی و استخراج گردیدند که این الگوهای شناسایی‌شده شامل دو الگو با صبغه اسلامی: «الگوی ترویج و نهادینه‌سازی اخلاق در سازمان» (فرامرز قراملکی، 1385) و «الگوی نهادینه کردن اخلاق حرفه‌ای در سازمان از دیدگاه آموزه‌های دینی» (حسینی و عباسی، 1387) و همچنین سه الگوی متعارف: «الگوی زيرساختي ايجاد نظام اخلاقي سازماني» (وایت و لام، 2000)، «الگوی سيستم اخلاق مطلوب» (کولینس، 2009) و «الگوی اخلاق کسب و کار» (اسونسون و وود، 2008) است.
همچنین با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای معیارهای ارزشیابی موجود شناسایی شدند و با توجه به نزدیکی مباحث علامه مصباح یزدی به پژوهش و تخصص ایشان در نظام‌های اخلاق اسلامی، معیارهای ایشان مدنظر قرار گرفت. ولی به منظور فهم دقیق و صحیح خبرگان، کلیدواژه‌ها بازطراحی شدند. بدین‌منظور شش معیار (شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی؛ انسجام در تبیین رفتار اخلاقی؛ قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال؛ دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان؛ توجه به حسن فعلی و فاعلی؛ سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن) در نظر گرفته شد.
در ادامه پرسشنامه طراحی‌شده توسط خبرگان در دو حوزه «اخلاق سازمانی» و «آموزه‌های اسلامی» تکمیل و با استفاده از فن FAHP، فرایند تجزیه و تحلیل بر روی پاسخنامه‌ها انجام گردید.
7. درخت سلسله‌مراتب تصميم
این درخت شاخص‌ها و گزینه‌های تصمیم‌گیری را نشان می‌دهد. در ساختار «درخت سلسله‌مراتب تصمیم»، سطوح مسئله به صورت منطقی و منظم به هم مربوط می‌شوند تا به بهترین شکل قابل درک باشند.
با توجه به مسئله پژوهش، ساختار «درخت سلسله‌مراتب تصمیم» به صورت ذیل خواهد بود:
شکل 6: درخت سلسله‌مراتب تصمیم
1ـ7. تعیین ماتریس مقایسه زوجی و اعمال قضاوت‌ها
در حالت کلاسیک (قطعی)، برای اعمال قضاوت‌ها، عدد متناظر با ارجحیت‌های زبانی در ماتریس مقایسات زوجی وارد می‌شود. ولی در حالت فازی، مقدارِ متناظر با ارجحیت‌های زبانی را با اعداد فازی مثلثی، در جدول مقایسات زوجی وارد می‌کنیم. بدین‌منظور می‌توان از جدول 1) استفاده نمود. این اعداد فازی ارائه‌شده با مقیاس‌ها زبانی معمولی 1 تا 9 برابر نیستند، ولی برای AHP فازی مناسب بوده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جدول 1: اعداد فازی متناظر با ارجحیت‌ها در مقایسات زوجی
عبارت زبانی برای تعیین ارجحیت عدد فازی مثلثی
ارجحیت یا اهمیت کامل و مطلق (2/7، 3، 2/5)
ارجحیت یا اهمیت خیلی قوی (3، 2/5، 2)
ارجحیت یا اهمیت قوی (2/5، 2، 2/3)
ارجحیت یا اهمیت کم (2، 2/3، 1)
ارجحیت یا اهمیت تقریباً برابر (2/3، 1، 2/1)
ارجحیت یا اهمیت دقیقاً برابر (1، 1، 1)
قابل ذکر است که تمام عناصر روی قطر اصلی جدول‌های مقایسه زوجی برابر با (1، 1، 1) هستند و چنانچه شاخص (المان) سطر i ام و ستون j ام جدول اعداد مقایسه زوجی برابر با M_(g_i)^j=(l_ij,m_ij,u_ij) باشد آنگاه عنصر سطر j ام و ستون i ام این جدول برابر است با:
M_(g_j)^i=〖(M_(g_i)^j)〗^(-1) = 〖(l_ij,m_ij,u_ij)〗^(-1)=(1/u_ij ,1/m_ij ,1/l_ij )
در این پژوهش و با توجه به «درخت سلسله‌مراتب تصمیم»، یک جدول مقایسه معیارها و شش جدول مقایسه گزینه‌ها که همان الگوها باشد، وجود دارد. چون الگوی FAHP تحقیق حاضر مبتنی بر تصمیم‌گیری گروهی است، باید براساس جدول مقایسات زوجی جمع‌آوری‌شده، «جدول تلفیق‌شده گروهی» تشکیل داد. سپس با استفاده از میانگین هندسی، نظرات پاسخ‌دهندگان ترکیب گردد. جدول تلفیق‌شده گروهی مقایسات زوجی در هر مورد به شکل ذیل تهیه شده است:
2ـ7. جدول مقایسه زوجی معیارها
با توجه به نظر خبرگان و صاحب‌نظران، میانگین مقایسه زوجی معیارها به صورت ذیل است:
جدول 2: مقایسه زوجی معیارها
معیارها شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی انسجام در تبیین رفتار اخلاقی قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان توجه به حسن فعلی و فاعلی سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن نرخ ناسازگاری: 007/0
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی 1.00 1.00 1.00 0.67 1.02 1.37 0.83 1.17 1.52 0.81 1.35 1.87 0.74 1.07 1.44 1.42 1.87 2.37
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی 0.73 0.98 1.49 1.00 1.00 1.00 0.88 1.35 1.85 0.86 1.32 1.78 0.70 0.98 1.33 0.96 1.52 2.04
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال 0.66 0.85 1.20 0.54 0.74 1.13 1.00 1.00 1.00 0.68 1.01 1.39 0.69 0.92 1.26 0.88 1.30 1.78
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان 0.53 0.74 1.23 0.56 0.76 1.16 0.72 0.99 1.47 1.00 1.00 1.00 0.54 0.85 1.18 0.96 1.29 1.70
توجه به حسن فعلی و فاعلی 0.69 0.94 1.35 0.75 1.02 1.42 0.80 1.09 1.45 0.85 1.18 1.86 1.00 1.00 1.00 1.01 1.42 1.90
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن 0.42 0.53 0.70 0.49 0.66 1.04 0.56 0.77 1.13 0.59 0.78 1.04 0.53 0.70 0.99 1.00 1.00 1.00
3ـ7. جدول مقایسه زوجی گزینه‌ها نسبت به هریک از معیارها
جدول میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی به صورت ذیل است:
جدول 3: مقایسه زوجی گزینه‌ها نسبت به هریک از معیارها
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی فرامرز قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود نرخ ناسازگاری: 010/0
قراملکی 1.00 1.00 1.00 0.65 0.96 1.35 0.71 1.10 1.56 0.62 0.92 1.27 0.53 0.75 1.01
حسینی و عباسی 0.74 1.04 1.53 1.00 1.00 1.00 0.76 1.12 1.53 0.72 0.96 1.24 0.62 0.85 1.10
وایت و لام 0.64 0.91 1.40 0.65 0.89 1.31 1.00 1.00 1.00 0.68 1.02 1.37 0.50 0.75 1.01
کولینس 0.79 1.09 1.61 0.81 1.04 1.38 0.73 0.98 1.47 1.00 1.00 1.00 0.47 0.68 0.93
اسونسون و وود 0.99 1.33 1.88 0.91 1.17 1.60 0.99 1.33 1.99 1.08 1.47 2.15 1.00 1.00 1.00
جدول میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار انسجام در تبیین رفتار اخلاقی به صورت ذیل است:
جدول 4: میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار انسجام در تبیین رفتار اخلاقی
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود نرخ ناسازگاری: 006/0
قراملکی 1.00 1.00 1.00 0.47 0.73 1.06 0.53 0.91 1.31 0.49 0.70 0.94 0.54 0.79 1.05
حسینی و عباسی 0.94 1.37 2.13 1.00 1.00 1.00 0.74 1.14 1.60 0.56 0.82 1.09 0.74 1.09 1.47
وایت و لام 0.76 1.10 1.87 0.62 0.88 1.35 1.00 1.00 1.00 0.53 0.78 1.09 0.53 0.83 1.16
کولینس 1.07 1.43 2.05 0.91 1.23 1.79 0.91 1.28 1.87 1.00 1.00 1.00 0.67 1.09 1.50
اسونسون و وود 0.95 1.27 1.84 0.68 0.92 1.35 0.86 1.21 1.87 0.67 0.92 1.49 1.00 1.00 1.00
جدول میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال به صورت ذیل است:
جدول 5: میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال فرامرز قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود نرخ ناسازگاری: 016/0
فرامرز قراملکی 1.00 1.00 1.00 0.59 0.88 1.21 0.80 1.17 1.57 0.53 0.83 1.16 0.58 0.83 1.15
حسینی و عباسی 0.83 1.14 1.69 1.00 1.00 1.00 0.88 1.35 1.84 0.50 0.79 1.12 0.59 0.88 1.21
وایت و لام 0.64 0.85 1.25 0.54 0.74 1.13 1.00 1.00 1.00 0.49 0.77 1.09 0.58 0.85 1.16
کولینس 0.86 1.21 1.87 0.89 1.26 1.98 0.92 1.29 2.03 1.00 1.00 1.00 0.59 0.88 1.21
اسونسون و وود 0.87 1.21 1.74 0.83 1.14 1.69 0.86 1.18 1.74 0.83 1.14 1.69 1.00 1.00 1.00
جدول میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان به صورت ذیل است:
جدول 6: میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان فرامرز قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود نرخ ناسازگاری: 065/0
فرامرز قراملکی 1.00 1.00 1.00 0.45 0.77 1.10 0.43 0.70 0.98 0.57 1.00 1.44 0.73 1.17 1.61
حسینی و عباسی 0.91 1.30 2.25 1.00 1.00 1.00 0.47 0.77 1.12 0.83 1.39 1.92 0.87 1.33 1.79
وایت و لام 1.02 1.43 2.32 0.89 1.29 2.13 1.00 1.00 1.00 0.55 0.88 1.22 0.66 1.00 1.34
کولینس 0.70 1.00 1.76 0.52 0.72 1.20 0.82 1.13 1.83 1.00 1.00 1.00 0.69 1.14 1.59
اسونسون و وود 0.62 0.85 1.37 0.56 0.75 1.15 0.74 1.00 1.52 0.63 0.88 1.45 1.00 1.00 1.00
جدول میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار توجه به حسن فعلی و فاعلی به صورت ذیل است:
جدول 7: میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار توجه به حسن فعلی و فاعلی
توجه به حسن‌فعلی و فاعلی فرامرز قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود نرخ ناسازگاری: 003/0
فرامرز قراملکی 1.00 1.00 1.00 0.79 1.26 1.75 0.74 1.21 1.70 0.83 1.29 1.78 0.97 1.54 2.07
حسینی و عباسی 0.57 0.79 1.27 1.00 1.00 1.00 0.63 0.94 1.33 0.67 1.06 1.51 0.91 1.38 1.87
وایت و لام 0.59 0.83 1.35 0.75 1.06 1.60 1.00 1.00 1.00 0.65 1.17 1.68 0.85 1.33 1.84
کولینس 0.56 0.77 1.20 0.66 0.94 1.49 0.59 0.85 1.55 1.00 1.00 1.00 0.76 1.21 1.65
اسونسون و وود 0.48 0.65 1.04 0.53 0.73 1.10 0.54 0.75 1.18 0.60 0.83 1.31 1.00 1.00 1.00
جدول میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن به صورت ذیل است:
جدول 8: میانگین مقایسه زوجی الگوها نسبت به معیار سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن فرامرز قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود نرخ ناسازگاری: 004/0
فرامرز قراملکی 1.00 1.00 1.00 0.58 1.10 1.61 0.77 1.33 1.87 0.74 1.23 1.73 0.74 1.23 1.73
حسینی و عباسی 0.62 0.91 1.71 1.00 1.00 1.00 0.77 1.33 1.87 0.71 1.19 1.68 0.74 1.23 1.73
وایت و لام 0.53 0.75 1.30 0.53 0.75 1.30 1.00 1.00 1.00 0.48 0.85 1.26 0.50 0.89 1.34
کولینس 0.58 0.82 1.35 0.59 0.84 1.40 0.79 1.17 2.06 1.00 1.00 1.00 0.61 1.12 1.63
اسونسون و وود 0.58 0.82 1.35 0.58 0.82 1.35 0.75 1.12 2.00 0.61 0.89 1.64 1.00 1.00 1.00
4ـ7. محاسبه وزن‌های نسبی معیارها و گزینه‌ها
برای محاسبه وزن نسبی گزینه‌ها نسبت به هریک از معیارها و وزن نسبی معیارها نسبت به هدف، روش «آنالیز توسعه» چانگ (Chang) را برای هریک از جدول‌های مقایسه زوجی به‌کار می‌بریم. بنابراین بازای هر جدول، یک بردار وزنِ نسبیِ متناظر با آن جدول به‌دست می‌آید.
S_k=∑_(j=1)^n▒M_Kj ×[∑_(i=1)^m▒∑_(j=1)^n▒M_ij ]^(-1)
محاسبات مزبور به صورت خلاصه در جدول ذیل آمده است:
جدول 9: شرح محاسبات وزن‌های نسبی معیارها و گزینه‌ها
معیارها معیارها نسبت به هدف
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی S1 0.11 0.20 0.34
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی S2 0.10 0.19 0.34
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال S3 0.09 0.16 0.28
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان S4 0.09 0.15 0.28
توجه به حسن فعلی و فاعلی S5 0.10 0.18 0.32
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن S6 0.07 0.12 0.21
محاسبات مزبور در خصوص وزن نسبی گزینه‌ها نسبت به هریک از معیارها تکرارشده که خلاصه محاسبات در جداول ذیل به صورت جداگانه آمده است:
جدول 10: محاسبات وزن نسبی معیارها درخصوص شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی گزینه‌ها نسبت به معیار
فرامرز قراملکی S1 0.10 0.19 0.32
حسینی و عباسی S2 0.11 0.20 0.33
وایت و لام S3 0.10 0.18 0.31
کولینس S4 0.11 0.19 0.33
اسونسون و وود S5 0.15 0.25 0.44
جدول 11: محاسبات وزن نسبی معیارها در خصوص انسجام در تبیین رفتار اخلاقی
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی گزینه‌ها نسبت به معیار
فرامرز قراملکی S1 0.09 0.16 0.28
حسینی و عباسی S2 0.11 0.21 0.38
وایت و لام S3 0.10 0.18 0.34
کولینس S4 0.13 0.24 0.43
اسونسون و وود S5 0.12 0.21 0.39
جدول 12: محاسبات وزن نسبی معیارها درخصوص قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال گزینه‌ها نسبت به معیار
فرامرز قراملکی S1 0.10 0.19 0.32
حسینی و عباسی S2 0.11 0.20 0.36
وایت و لام S3 0.09 0.17 0.29
کولینس S4 0.12 0.22 0.42
اسونسون و وود S5 0.13 0.22 0.41
جدول 13: محاسبات وزن نسبی معیارها درخصوص دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان گزینه‌ها نسبت به معیار
فرامرز قراملکی S1 0.09 0.18 0.33
حسینی و عباسی S2 0.11 0.23 0.43
وایت و لام S3 0.11 0.22 0.43
کولینس S4 0.10 0.20 0.40
اسونسون و وود S5 0.10 0.18 0.35
جدول 14: محاسبات وزن نسبی معیارها درخصوص دقت در توجه به حسن فعلی و فاعلی
توجه به حسن فعلی و فاعلی گزینه‌ها نسبت به معیار
فرامرز قراملکی S1 0.12 0.25 0.44
حسینی و عباسی S2 0.11 0.20 0.37
وایت و لام S3 0.11 0.21 0.40
کولینس S4 0.10 0.19 0.37
اسونسون و وود S5 0.09 0.15 0.30
جدول 15: محاسبات وزن نسبی معیارها درخصوص سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن گزینه‌ها نسبت به معیار
فرامرز قراملکی S1 0.10 0.23 0.44
حسینی و عباسی S2 0.10 0.22 0.45
وایت و لام S3 0.08 0.17 0.35
کولینس S4 0.10 0.20 0.42
اسونسون و وود S5 0.10 0.18 0.41
پس از محاسبه Skها باید درجه بزرگی آنها را نسبت به هم به‌دست آورد. به‌طورکلی اگر M1 و M2 دو عدد فازی مثلثی باشند درجه بزرگی M1 بر M2 به صورت ذیل تعریف می‌شود:
{█(V (M_1≥M_2 )=1 m_1≥m_(2 ) اگر @V (M_1≥M_2 )=hgt (M_1∩M_2 ) صورت این غیر در)┤
hgt(M_1∩M_2 )= (u_1-L_2)/((u_1-L_2 )+(m_2-m_1))
همچنین برای محاسبه درجه بزرگی یک Si بر سایر Siها داریم:
V (S1≥S_2,…,S_k)=min (V(S_1≥S_2) and…and V (S_1≥S_k))
که این اعداد بیانگر وزن نابهنجارشده معیارها و گزینه‌های جداول قبلی است.
جدول 16: محاسبه اوزان غیربهنجارشده معیارها
معیارها شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی انسجام در تبیین رفتار اخلاقی قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان توجه به حسن فعلی و فاعلی سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن
W’ 1 0.961899 0.78757 0.767094 0.903549 0.547597
به همین روش اوزان نابهنجار گزینه‌ها نسبت به هر معیار محاسبه و در جدول ذیل ارائه می‌شود:
جدول 17: محاسبه اوزان نابهنجار گزینه‌ها نسبت به هر معیار
W’ فرامرز قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی 0.731431 0.775279 0.70542 0.750614 1
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی 0.66412 0.911389 0.784695 1 0.903042
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال 0.833574 0.920142 0.744827 0.99613 1
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان 0.825302 1 0.977253 0.899697 0.819707
توجه به حسن فعلی و فاعلی 1 0.851672 0.886836 0.806003 0.661542
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن 1 0.973575 0.790062 0.894317 0.862261
اینک براساس رابطه مقدار اوزان بهنجار شده معیارها و گزینه‌ها به دست می‌آید:
w_i=w ́_i/(∑▒w ́_i )
جدول 18: محاسبه مقدار بهنجارشده معیارها و گزینه‌ها
معیارها شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی انسجام در تبیین رفتار اخلاقی قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان توجه به حسن فعلی و فاعلی سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن
W 0.2013 0.19363 0.158538 0.154416 0.181884 0.110231
تمام مراحل مذکور برای سایر جداول نیز انجام گرفته است تا وزن‌های بهنجارشده آنها نیز به دست آید. پس از به دست آوردن این وزن‌ها، این نتایج با استفاده از میانگین موزون ادغام می‌شوند تا ضریب اهمیت هریک از الگوهای استقرار حاصل گردد.
جدول 19: محاسبه ضریب اهمیت وزن‌ای بهنجارشده
W قراملکی حسینی و عباسی وایت و لام کولینس اسونسون و وود
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی 0.184577 0.195642 0.178013 0.189418 0.25235
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی 0.155778 0.213778 0.18406 0.234563 0.21182
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال 0.185458 0.204718 0.165713 0.221624 0.222485
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان 0.182509 0.221143 0.216112 0.198961 0.181272
توجه به حسن فعلی و فاعلی 0.237753 0.202487 0.210848 0.191629 0.157283
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن 0.221228 0.215382 0.174784 0.197848 0.190757
5ـ7. جدول ضریب اهمیت معیارها و گزینه‌ها با استفاده از AHP فازی
پس از اینکه تمام اوزان نسبی گزینه‌ها نسبت به معیارهای ششگانه در جداول فوق مشخص گردید و همچنین وزن معیارها نیز تعیین شد، مرحله تلفیق اجرا می‌شود و اوزان نهایی گزینه‌ها که مبیّن رتبه‌بندی است، محاسبه خواهد شد. نتیجه این محاسبات به شرح جدول ذیل است:
جدول 20: اوزان نهایی معیارها پس از تلفیق
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی انسجام در تبیین رفتار اخلاقی قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان توجه به حسن فعلی و فاعلی سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن
0.20130008 0.193630308 0.158537961 0.154415989 0.181884434 0.110231228
فرامرز قراملکی 0.184576792 0.155777989 0.185458176 0.182509812 0.237752606 0.22122841 0.19253
حسینی و عباسی 0.195642001 0.213778204 0.204718317 0.221143045 0.202487282 0.215382417 0.20795
وایت و لام 0.178012938 0.184060359 0.165713308 0.21611276 0.210847504 0.174784185 0.18873
کولینس 0.18941786 0.234563074 0.221624647 0.198961803 0.191629295 0.197848351 0.20607
اسونسون و وود 0.252350409 0.211820374 0.222485552 0.181272581 0.157283314 0.190756638 0.20471
8. تحليل خروجي و ارائه پيشنهادات
با توجه به اینکه هدف اصلی این پژوهش رتبه‌بندی این الگوها نیست، نوع تحلیل متفاوت خواهد بود.
با توجه به جدول ضرایب اهمیت معیارها، معیار «شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی» (20%) و «انسجام در تبیین رفتار اخلاقی» (19%) از اهمیت بالاتری در طراحی الگوی استقرار اخلاق حرفه‌ای در سازمان برخوردار است.
همچنین در خصوص گزینه‌ها نسبت به معیارها می‌توان چنین برداشت نمود. الگوی اسونسون و وود معیار «شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی» را بیش از سایر الگوها مدنظر داشته است. همچنین این الگو نسبت به سایر الگوها معیار «قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال» را بیشتر مراعات نموده است. الگوی فرامرز قراملکی در دو معیار «توجه به حسن فعلی و فاعلی» و «سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن» نسبت به سایر الگوها دقت نظر داشته است. الگوی حسینی و عباسی معیار «دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان» و الگوی کولینس معیار «انسجام در تبیین رفتار اخلاقی» را نسبت به سایر الگوها بیشتر مدنظر قرار داده‌اند. اگرچه الگوهای فرامرز قراملكي و اسونسون و وود در معیارهای بیشتری از معیارهای ششگانه در اولویت هستند و شاید بتوان با ترکیب دو الگو، الگوی مناسب را طراحی نمود، اما این نتایج نشان‌دهنده عدم پوشش معیارها توسط الگوی مشخص است. بدین‌روی توجه به طراحی الگوی کاملی که تمام معیارهای مدنظر را پوشش دهد ضروری به نظر می‌رسد.
در نتيجه با توجه به نزدیکی نظرات کارشناسان و خبرگان در اولویت‌بندی معیارها و در نتیجه گزینه‌ها، شاید انتخاب الگوی اول (الگوی حسینی و عباسی) به‌منزله الگوی مطلوب برای سازمان‌های کشور دلیل توجیه‌کننده‌ای نداشته باشد. از سوی دیگر اگرچه الگوهای فرامرز قراملکی و اسونسون و وود در معیارهای بیشتری از معیارهای ششگانه در اولویت هستند و شاید بتوان با ترکیب دو الگو، الگوی مناسب را طراحی نمود، اما این نتایج نشان‌دهنده عدم پوشش معیارها توسط الگوی مشخصی است. با این حال می‌توان الگوی حسینی و عباسی را با انجام تغییرات و ایجاد بهبود، به‌منزله الگوی مطلوب سازمان‌های کشور در نظر گرفت. اگر سه الگوی با امتیاز مذکور را مرتب کنیم، مشاهده می‌نماییم که الگوی حسینی و عباسی در تمام معیارها، در یکی از رتبه‌های اول یا دوم و یا سوم قرار دارد و می‌توان گفت: اگرچه این الگو در برخی از معیارها ضعف دارد، ولی تمام معیارها را پوشش می‌دهد. البته همان‌گونه که اشاره شد، می‌توان از نقاط قوت سایر الگوها در بهبود این الگو استفاده نمود.
جدول 21: انتخاب گزینه مطلوب به تفکیک معیارها
معیار ضریب اهمیت معیار الگوی 1 الگوی 2 الگوی 3
شمول و جامعیت در ارتباطات برون‌فردی 0.20130008 اسونسون و وود حسینی و عباسی کولینس
انسجام در تبیین رفتار اخلاقی 0.193630308 کولینس حسینی و عباسی اسونسون و وود
توجه به حسن فعلی و فاعلی 0.181884434 فرامرز قراملکی وایت و لام حسینی و عباسی
قابلیت تبیین عقلانی رابطه اهداف و افعال 0.158537961 اسونسون و وود کولینس حسینی و عباسی
دقت در تمام ابعاد درون‌فردی انسان 0.154415989 حسینی و عباسی وایت و لام کولینس
سلسله‌مراتبی بودن اخلاقی شدن 0.110231228 فرامرز قراملکی حسینی و عباسی کولینس
- “Competition”, “growth” and “profit making” in today’s organizations is extremely worrying. This concern is caused by organizations crossing the red line of ethics. People’s distrust of managers and organizations due to their inattention to legal aspects and ethical principles makes it necessary to strengthen morality in organizations. To deal with this problem, first, the identification of the aspects and the components of professional ethics and then the presentation of the model of establishing professional ethics in organizations are required. This is while scientific achievements in recent decades have failed to present a clear model in this regard. Another point which is of paramount importance is that the models presented in the West do not necessarily have correspondence with Iranian-Islamic concepts, values and customs and may be contradictory in some aspects. Also, there are no specific criteria for the coherent measurement of various aspects and evaluation of these models, especially when the models are designed and developed in the western culture. Using library-based method, the present paper has found five models of establishing professional ethics in organizations as well as a set of criteria indicating the comprehensiveness of the models. Subsequently, using experts’ opinion in the field of organizational ethics and the technique of "fuzzy hierarchical analysis", the importance of the criteria and the identified models were discussed. Considering the experts’ shared opinions in prioritizing the criteria and the options, the modified and improved Husseini and Abbasi model can be chosen as the ideal model for Iran’s organizations
