رفتار سازمانی به سبب اهمیت خاص آن در بهرهوری و عملکرد سازمانها مدنظر محققان علم مدیریت قرار گرفته است. شخصیت و تعیینکنندههای آن بهمثابه یکی از عناصر مهم تأثیرگذار در رفتار سازمانی از جذابترین مباحث میانرشتهای مدیریت و روانشناسی محسوب میشود. با توجه به اثرگذاری میانفکری و نوع نگاه به انسان بر بررسی و تحلیل شخصیت، این پژوهش به بررسی جایگاه شخصیت در رفتار سازمانی براساس اندیشه آیتالله مصباح یزدی پرداخته است. روش این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است. دادهها با مراجعه به آثار ایشان جمعآوری گردیده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که شخصیت آدمی ساختاری دارای سه بعد «بینش»، «گرایش» و «توانش» است و در هستۀ مرکزی هرمِ نفس او قرار دارد و متاثر از رفتار و علت تکرار برخی از رفتارهای اوست، اگرچه نسبتاً پایدار است. اما به سبب وجود عنصر «اختیار»، پویا و تغییرپذیر است. تعیینکنندههای شخصیت نیز دو دسته عوامل درونی (شامل بینشها، گرایشها و توانشهای فرد) و بیرونی (شامل عوامل انسانی، عوامل طبیعی و عوامل فراطبیعی) هستند. عوامل بیرونی نقش ثانوی دارند و خود متأثر از حلقۀ بازخورد رفتارهای انسانی هستند.
The Status of Personality in Organizational Behavior based on the thought of Ayatollah Misbah Yazdi
Abstract:
Organizational behavior has been considered by management science researchers due to its special importance in the productivity and performance of organizations. Personality and its determinants as one of the most important influencing elements in organizational behavior is considered one of the most attractive interdisciplinary topics of management and psychology. Considering the impact of inter-thinking and the way of looking at human beings on the study and analysis of personality, this research has investigated the position of personality in organizational behavior based on the thought of Ayatollah Misbah Yazdi. The method of this research is descriptive-analytical. The data has been collected by referring to his works. The findings of the research indicate that one's personality has three structural dimensions: "insight", "tendency" and "ability" and is in the central core of his ego pyramid and is affected by his behavior and the reason for repeating some of his behaviors, although it is relatively stable. But due to the presence of the "freewill" element, it is dynamic and changeable. The determinants of personality are two categories of internal factors (including insights, tendencies and abilities of the individual) and external factors (including human factors, natural factors and supernatural factors). External factors play a secondary role and are affected by the feedback loop of human behavior.
آقایوسفی، علیرضا و همکاران، 1395، «رابطه ویژگیهای شخصیتی و اهمالکاری سازمانی در کارکنان بیمارستان»، مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی، دوره سوم، ش 2، ص 41ـ64.
استرلند، جانتان و دیانا کانول، 1390، مفاهیم کلیدی مدیریت استراتژیک، ترجمة مهدی مشفق و محمد تقوی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
اشتون، مایکل سی، 1401، شخصیت و تفاوتهای فردی، ترجمة فرهاد براقیزاده، تهران، دانژه.
بشیری، ابوالقاسم، 1391، «درآمدی بر نظریه شخصیت بر مبنای اندیشه دینی»، روانشناسی و دین، سال پنجم، ش 1، ص 5ـ36.
جاسبی، عبدالله و محسن محمد نوربخش لنگرودی، 1376، «مبانی رفتار انسان از دیدگاه اسلام»، آیندهپژوهی مدیریت، ش 34، ص 5ـ20.
جمعی از نویسندگان، 1390، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، زیرنظر محمدتقی مصباح یزدی، تهران، مدرسه.
جهانگیری، مصطفی، 1398، شخصیت اخلاقی، پایاننامه کارشناسی ارشد، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
خانکا، اس. اس، 1389، رفتار سازمانی، ترجمة غلامرضا شمس مورکانی، تهران، آییژ.
رابینز، استیفن پی، 1374، مدیریت رفتار سازمانی، ترجمة علی پارساییان و سیدمحمد اعرابی، تهران، مؤسسة مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
رحیمی، احسان و اسدالله گنجعلی، 1396، «تبیین مبانی انسانشناختی مدیریت منابع انسانی اسلامی با تأکید بر نظرات علامه طباطبائی»، اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، ش 22، ص 49ـ81.
رضائیان، علی، 1380، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، سمت.
رضائیان، علی، 1388، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم، تهران، سمت.
رضائیان، علی، 1389، مبانی مدیریت رفتار سازمانی، تهران، سمت.
رضائیان، علی و علی عبدالهی نیسیانی، 1392، «ارائه و تبیین مدل سیستمی رفتار انسان از منظر قرآن کریم»، چشمانداز مدیریت دولتی، ش 4(4)، ص 89-113.
شجاعی، محمدصادق، 1395، «نگاهی به مفهوم شخصیت در منابع اسلامی»، اسلام و پژوهشهای روانشناختی، ش 2(5)، ص 51-61.
شعاعی، علیاصغر و عبدالمؤمن حکیمی، 1400، «بررسی تطبیقی شخصیت در قرآن و دانش مدیریت»، مطالعات تفسیر تطبیقی، ش 6، ص 184-209.
شفیعی، عباس، 1395، درآمدی بر رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی (سطح تحلیل فردی)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شولتز دوان پی و سیدنی الن شولتز، 1400، نظریههای شخصیت، ترجمة یحیی سیدمحمدی، تهران، رشد.
عبدالعلیپور، آرش و اسماعیل بساک، 1399، «شخصیتشناسی و ارتباط آن در رفتار سازمانی»، در: پنجمین کنفرانس بینالمللی نوآوری و تحقیق در علوم تربیتی، مدیریت و روانشناسی، تهران.
کرمی، حمید و محمدعلی بیاتی، 1397، «مروری بر ویژگیهای شخصیتی کارکنان (مدل پنج عامل شخصیتی)»، مطالعات اقتصاد، مدیریت مالی و حسابداری، دوره چهارم، ش 1، ص 80-92.
لوتانز، فرد، 1372، رفتار سازمانی (رویکرد مبتنی بر شواهد)، ترجمة عبدالمحمد طاهری و محمد شعبانی، تهران، آوای نور.
محمدینسب، مهدی و همکاران، 1399، «بررسی تطبیقی مبانی رفتار فردی از دیدگاه رفتارگرایی و علمالنفس فلسفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، دوره 14، شماره 2، ص 423-458.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1374، «تبیین مفهوم مدیریت اسلامی»، تعاون، ش 48، ص 38-41.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1375الف، «تبیین مفهوم مدیریت اسلامی»، معرفت، ش 48، ص 14-20.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1375ب، «ارزشهای اسلامی در مدیریت»، معرفت، ش 17، ص 17ـ22.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1379، پیشنیازهای مدیریت، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1382، بر درگاه دوست، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1391الف، پند جاوید، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1391ب، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1394، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1398الف، انسانشناسی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی، 1398ب، معارف قرآن (خداشناسی)، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح، علی و همکاران، 1397، مبانی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه آیتالله مصباح یزدی، ، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
منطقی، محسن و همکاران، 1398، «فهم رفتار سازمانی مبتنی بر فقه»، مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره هفدهم، ش 2، ص 299-316.
واثق، قادرعلی و غلامحسین رحیمی، 1401، «بررسی اندیشههای اسلامی ـ مدیریتی علامه مصباح یزدی و شهید صدر»، اسلام و پژوهشهای مدیریتی، ش 23، ص 25ـ46.
Hersey, P., Blanchard, K. H., & Natemeyer, W. E., 1979, "Situational leadership, perception, and the impact of power", Group & organization studies, N. 4(4), p. 418-428.
Kondalkar, v. g., 2007, Organization Behavior, New Age International, Limited.
نظری، رضا، اسفندیاری، شهرزاد.(1402) جایگاه شخصیت در رفتار سازمانی براساس اندیشۀ آیتالله مصباح یزدی. دو فصلنامه اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 13(1)، 79-100 https://doi.org/10.22034/modiriyati.2023.2021857
رضا نظری؛ شهرزاد اسفندیاری."جایگاه شخصیت در رفتار سازمانی براساس اندیشۀ آیتالله مصباح یزدی". دو فصلنامه اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 13، 1، 1402، 79-100
نظری، رضا، اسفندیاری، شهرزاد.(1402) 'جایگاه شخصیت در رفتار سازمانی براساس اندیشۀ آیتالله مصباح یزدی'، دو فصلنامه اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 13(1), pp. 79-100