اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال سیزدهم، شماره اول، پیاپی 26، بهار و تابستان 1402، صفحات 41-62

    مدیریت اسلامی مبتنی بر تربیتِ بصیرت‌محور

    نویسندگان:
    ✍️ مهدی امیری / استادیار، گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران / mahdiamiri10@gmail.com
    مصطفی یزدی جوشقانی / دکترای مدیریت آموزشی، دانشگاه شیراز
    doi 10.22034/modiriyati.2024.2021790
    چکیده: 
    یکی از الزامات اساسی رهبری و مدیریت در جامعه اسلامی، داشتن بصیرت است. بصیرت موجب آگاهی و جهت‌‌گیریِ درست و منطقی در امور کاریِ مدیران اسلامی می‌گردد. بنابراین، مدیر اسلامی در تمام امور، باید بصیرتِ کافی داشته باشد. تأثیری که مدیر بصیر از لحاظ روانی بر مجموعة خود دارد، نقش تربیتی وی را بیش از پیش نمایان می‌سازد. ازاین‌رو تربیت مدیران لایق و بصیر یکی از مهم‌ترین مبانی فکری و دغدغه‌های جهان اسلام از ابتدای رسالت پیامبر اکرم بوده است و چنانچه مدیران اسلامی به درستی تربیت شوند و روش صحیح مدیریت را بیاموزند، بی‌تردید اهداف جامعه اسلامی در بسیاری از جهات محقق خواهد شد. مطالعه حاضر با هدف ارائه الگویی تربیتی مبتنی بر بصیرت برای مدیران اسلامی، با بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی و با استفاده از آیات و روایات قرآنی به شیوه‌ای کیفی و روش تحلیل محتوای اسنادی با استفاده از نمون‌برگ گردآوری داده‌ها بررسی شده است. انسان بصیر برای تبدیل شدن به مدیرِ بصیر و یا به تعبیری مدیر بصیرت‌محور و اعمال مدیریتی اسلامی می‌تواند با بهره‌گیری از ابزارها و وسایل مدیریت در اسلام (که عبارتند از: ویژگی‌ها و ظرفیت‌های درونی، قوانین و مقررات و نیروی انسانی) به مدیری لایق و بصیر، همراه با ویژگی‌های اسلامی تبدیل ‌شود که مصداق بارز مدیریت اسلامی مبتنی بر تربیت بصیرت‌محور است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Islamic Management based on Insight-oriented Education
    Abstract: 
    One of the basic requirements of leadership and management in Islamic society is to have insight. Insight leads to awareness and correct and logical orientation in the affairs of Islamic managers. Therefore, the Islamic manager must have sufficient insight in all matters. The impact that the insightful manager has on his group psychologically makes his educational role more visible. Therefore, the training of worthy and insightful managers has been one of the most important intellectual foundations and concerns of the Islamic world since the beginning of the Prophet (PBUH & HH)'s mission, and if Islamic managers are properly trained and learn the correct method of management, the goals of the Islamic society will undoubtedly be realized in many ways. Using the qualitative and documentary content analysis method and focusing on Islamic teachings and Quranic verses and narrations, this study aims to provide a training model based on insight for Islamic managers. In order to become a visionary manager, or in other words, a visionary manager and Islamic management practices, can become a worthy manager by using the tools and means of management in Islam (which include internal characteristics and capacities, laws and regulations, and human power), along with Islamic features, which is a clear example of Islamic management based on insight-oriented education.
    • قرآن کریم.
    • نهج‌الفصاحه، 1382، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران، دنیای دانش.
    • نهج‌‌البلاغه، 1379، ترجمة محمد دشتی، قم، مشهور.
    • ابن‌شعبه حرانی، حسین‌بن علی، 1363، تحف العقول، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    • ایمانی‌فر، حمیدرضا، 1398، «تبیین رابطه بصیرت و تقوا از دیدگاه قرآن کریم»، بصیرت و تربیت اسلامی، سال شانزدهم، ش 48، ص 9ـ31.
    • باقری، خسرو، 1376، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران، مدرسه.
    • بچاری، جعفر و همکاران، 1394، «تأثیر بصیرت در تربیت دینی از دیدگاه قرآن»، در: اولین همایش ملی تربیت دینی راهی به سوی تعالی، یزد، میبد.
    • برهان، مهدی، 1390، «شاخص‌ها و مؤلفه‌های بصیرت سیاسی»، معرفت سیاسی، سال سوم، ش 1، ص 65ـ90.
    • بستان‌پیرا، نسرین، 1393، «بررسی رابطه بصیرت و آرامش در تربیت اسلامی»، در: کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی و مطالعات رفتاری، تهران.
    • ترک‌زاده، ج، 1388، «روش پژوهش فرایند چرخه‌ای تحلیل، روشی برای گردآوری، تحلیل و استنتاج از داده‌های کیفی پربُعد در مسیر توسعه دانش مدیریت اسلامی»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال پانزدهم، ش 61، ص 123ـ142.
    • تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمد، 1366، غررالحکم و دررالکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    • جوادی، مریم و زینب غدیری‌ بیدهندی، 1395، «آموزش بصیرت و کاربرد آن در هوش معنوی با تأکید به نظریه اسلامی»، در: دومین کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی، مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران، تهران.
    • چناری، علیرضا و صدف پورمنصف، 1393، «نقش بصیرت در مدیریت اسلامی»، در: سومین همایش علوم مدیریت نوین ایران، گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی علی‌آباد کتول.
    • حسین‌زاده، جواد و سیاوش پوریوسف، 1394، «بصیرت و کارکردهای آن از منظر قرآن کریم»، بصیرت و تربیت اسلامی، سال سیزدهم، ش 36، ص 69-102.
    • دلشاد تهرانی، مصطفی، 1377، سیری در تربیت اسلامی، چ سوم، تهران، ذکر.
    • راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد، 1386، مفردات الفاظ قرآن، قم، حیدری.
    • رشید گزکوه، علی‌اصغر، 1380، سلوک مدیریت از دیدگاه امیرالمؤمنین‌، تهران، کانون تبلیغات ساحل هنر.
    • رهبر، عباسعلی و محمد ربانی‌نیا، 1392، «مهم‌ترین عوامل سلبی و ایجابی بصیرت در نهج‌البلاغه»، سپهر سیاست، سال اول، ش 1، ص 169ـ205.
    • سعیدی ‌شاهرودی، علی، 1388، حاکمیت دینی، قم، زمرم هدایت.
    • شکوهی، غلامحسین، 1381، مبانی و اصول آموزش و پرورش، مشهد، آستان قدس رضوی.
    • صدری افشاری، غلامحسین، 1387، فرهنگ معاصر فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
    • صدوق، محمدبن علی، 1385، من لا یحضر الفقیه، ترجمة محمدجواد غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • طاهری، رباب و پروین حسن‌زاده، 1394، «عوامل و موانع بصیرت در نهج‌البلاغه»، در: دومین کنکره بین‌المللی تفکر و پژوهش دینی، اردبیل.
    • طوسی، نصیرالدین، 1356، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران، خوارزمی.
    • قرشی، علی‌اکبر، 1371، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
    • کلینى، محمد‌بن یعقوب، 1365، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • لیثی واسطی، علی، 1377، عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث.
    • مجلسی، محمدباقر، 1362، بحارالانوار، تحقیق و تعلیق سیدجواد علوی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • محمدی ری‌شهری، محمد، 1384، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث.
    • مرزوقی، رحمت‌الله و مهدی امیری، 1397، «دلالت‌های تربیتی فطرت در مدرسه موحدانه اسلامی»، دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، سال اول، ش 9، ص 121ـ134.
    • مرزوقی، رحمت‌الله ، 1395الف، مبانی و اصول تعلیم و تربیت، تهران، آوای نور.
    • مرزوقی، رحمت‌الله ، 1395ب، نظریه‌های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی، چ سوم، تهران، آوای نور.
    • مظفری، آیت، 1389، «مبانی بصیرت»، حکومت اسلامی، سال پانزدهم، ش 1، ص 71ـ90.
    • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1374، تفسیر نمونه، چ سی و دوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • نقی‌پورفر، ولی‌الله و همکاران، 1397، «تحلیل نظریة تسلیم مبتنی بر بصیرت در قرآن کریم و جایگاه آن در الگوی مطلوب فرماندهی»، بصیرت و تربیت اسلامی، دوره پانزدهم، ش 46، ص 101ـ125.
    • وفا، جعفر، 1388، «بصیرت از منظر نهج‌البلاغه»، حصون، ش 22، ص 113ـ126.
    • Sarantakos, Sotirios, 1998, Social Research, Hampshier & London, Mac Millan Press Ltd.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امیری، مهدی، یزدی جوشقانی، مصطفی.(1402) مدیریت اسلامی مبتنی بر تربیتِ بصیرت‌محور. دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13(1)، 41-62 https://doi.org/10.22034/modiriyati.2024.2021790

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مهدی امیری؛ مصطفی یزدی جوشقانی."مدیریت اسلامی مبتنی بر تربیتِ بصیرت‌محور". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13، 1، 1402، 41-62

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امیری، مهدی، یزدی جوشقانی، مصطفی.(1402) 'مدیریت اسلامی مبتنی بر تربیتِ بصیرت‌محور'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13(1), pp. 41-62

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امیری، مهدی، یزدی جوشقانی، مصطفی. مدیریت اسلامی مبتنی بر تربیتِ بصیرت‌محور. اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13, 1402؛ 13(1): 41-62