رهیافتهای خلاقیت و نوآوری در قرآن کریم
نویسندگان:
✍️ جواد زاهدی
/ دانشجوی دکتری قرآن و علوم گرایش مدیریت مدرسه عالی قرآن و علوم جامعة المصطفی العالمیه / mo.javad.zahedi@gmail.com
/ دانشجوی دکتری قرآن و علوم گرایش مدیریت مدرسه عالی قرآن و علوم جامعة المصطفی العالمیه / mo.javad.zahedi@gmail.comچکیده:
«خلاقیت» به معنای پدید آوردن هر اثر نو و ارزشمند از طریق اکتشاف است. «نوآوری» به معنای ساختن چیزی نو و نتیجه خلاقیت است. «خلاقیت» در قرآن به معنای «ابداع شیء» آمده است. این تحقیق به دنبال رهیافتهای خلاقیت و نوآوری در قرآن کریم است. براساس بررسی پیشینه پژوهش و سؤال اصلی آن، گونهها و رهیافتهای خلاقیت و نوآوری از دیدگاه قرآن بررسی شده است. این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از نظر نوع دادهها، مفهوم‌سازی بنیادی و از نظر روش یا راهبرد توصیفی ـ تحلیلی و از نظر ابزار اسنادی به شمار می‌رود. اسناد و مدارک کتابخانهای و جست‌وجو در متن قرآن نشان‌دهنده آن است که گونهها و رهیافتهایی از خلاقیت و نوآوری در قرآن وجود دارد. با یافته‌های به‌دست‌آمده در این تحقیق و تجزیه و تحلیل دادههای اسنادی، می‌توان نتیجه گرفت که قرآن کریم به‌عنوان یک منبع دینی و ماورایی، خلاقیت و نوآوری را به‌صورت مطلوب بیان داشته است. با بررسی موانع و سلسله‌مراتب خلاقیت و نوآوری که در قرآن صورت گرفت، این نتیجه به دست آمد که قرآن رهیافتهای «ایمان و یاد خدا»، «عبادت»، «توکل»، «تقوا»، «صبر»، «مسئولیت‌پذیری» و «برنامه‌ریزی براساس تعقل و مشورت» را به‌صورت یک نظام جامع بیان کرده و رهیافتهای اجتماعی گوناگونی در هر عرصه به انسان ارائه داده است.
Article data in English (انگلیسی)
Title:
Approaches to Innovation and Creativity in the Holy Quran
Abstract:
"Creativity" means creating any new and valuable work through discovery. "Innovation" means making something new and it is the result of creativity. "Creativity" in the Quran means "creating something". This research is looking for creative and innovative approaches in the Holy Quran. Based on the investigation of the background of the research and its main question, the types and approaches of creativity and innovation have been investigated from the perspective of the Qur'an. This research is considered basic in terms of its purpose, basic in conceptualization in terms of data type, descriptive-analytical in terms of method or strategy, and documentary in terms of tools. Documents and research in the text of the Quran show that there are types and approaches of creativity and innovation in the Quran. Findings and data analysis show that the Holy Quran as a religious and transcendental source has expressed creativity and innovation in a favorable way. Examining the obstacles and hierarchies of creativity and innovation that took place in the Quran, it was concluded that the Quran has presented approaches such as "faith and remembrance of God", "worship", "trust", "piety", "patience", "responsibility" and "planning based on rationality and consultation" as a comprehensive system and presented various social approaches to humans in every field.
Keywords:
- استرنبرگ، رابرت و همکاران، 1390، تدریس در جهت پرورش هوش موفق، ترجمة فرشته چراغی و همکاران، تهران، دانشگاه تربیت معلم.
- افروز، غلامعلی و کامبیز کامکاری، 1387، مبانی روانشناسی هوش و خلاقیت، تهران، دانشگاه تهران.
- انوری، حسن، 1381، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن.
- الوانی، مهدی، 1391، مدیریت عمومی، چ چهل هفتم، تهران، نشر نی.
- الهامی‌نیا، علی‌اصغر، 1387، «درآمدی بر نوآوری و شکوفایی از منظر قرآن و روایات»، حصون، ش 18، ص 6ـ26.
- پرسفیلد، استیون، 1389، نبرد هنرمند: موانع را در هم بشکنید و در نبرد خلاقیت درون پیروز شوید، ترجمة نوشین دیانتی، تهران، پیکان.
- تریسی، برایان، 1399، خلاقیت و حل مسئله، ترجمة ژان بقوسیان و بنفشه عطرسائی، تهران، کلید آموزش.
- تسلیمی، محمدسعید، 1380، مدیریت تحول سازمانی، چ سوم، تهران، سمت.
- حسینی، افضلالسادات، 1390، یادگیری خلاق، کلاس خلاق (شیوههای عملی در پرورش خلاقیت)، چ پنجم، تهران، برهان.
- دانایی‌فرد، حسین و همکاران، 1383، روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت (رویکرد جامع)، تهران، صفار.
- دهخدا، علی‌اکبر، 1347، لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
- راجرز، کارل، 1364، درآمدی بر انسان شدن، ترجمة قاسم قاضی، تهران، چاپخانه فرهنگ.
- راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد، 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم.
- رضایی، نادر، 1386، مقدمه‌ای بر مدیریت بهره‌وری (تجزیه و تحلیل آن در سازمان)، تهران، اوحدی.
- رضائیان، علی، 1380، مبانی سازمان و مدیریت، چ سوم، تهران، سمت.
- زاهدی، شمسالسادات و همکاران، 1388، فرهنگ جامع مدیریت، چ چهارم، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی.
- سارپ، توآیلا، 1400، عادت خلاق، ترجمة فرشته تقوینژاد، تهران، نارنگی.
- سامخانیان، محمدربیع، 1387، خلاقیت و نوآوری در سازمان آموزشی (مفاهیم، نظریهها، تکنیکها و سنجش)، چ سوم، تهران، رسانه تخصصی.
- سینک، سایمون، 1400، با چرا شروع کنید: رهبران بزرگ چگونه الهام‌بخش می‌شوند؟، ترجمة علیرضا خاکساران، تهران، آموخته.
- شریعتمداری، علی، 1387، روانشناسی تربیتی، چ دوازدهم، تهران، امیرکبیر.
- شکرکن، حسین و دیگران، 1389، مکتبهای روانشناسی و نقد آن، چ هفتم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- شمیسا، علی، 1396، خلاقیت و نوآوری، چ دوم، تهران، ذهن آویز.
- صادق‌پور، ابولفضل، 1382، سازمان و مدیریت؛ اصول و مبانی، تهران، مؤسسة فرهنگ و اندیشه.
- طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة سیدمحمدباقر موسوى همدانی، قم، جامعة مدرسین.
- طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1390ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- فیشر، رابرت، 1386، آموزش تفکر به کودکان، ترجمة مسعود صفاییمقدم و افسانه نجاریان، چ دوم، اهواز، رسش.
- کلی، تام، 1397، خودباوری در خلاقیت، ترجمة مهدی کیامهر و مرتضی خطریپور، چ سوم، تهران، آریانا قلم.
- کلئون، آستین، 1397، مثل یک هنرمند بدزد: 10 نکته در مورد خلاقیت که تا به حال هیچ کس به شما نگفته است، ترجمة کوشا موسوی، چ دوم، تهران، مروارید.
- کانمل، دنیل، 1401، تفکر سریع و کند، ترجمة فاطمه امیدی، تهران، نوین توسعه.
- کتمول، ادوین ارل، 1398، شرکت خلاقیت، ترجمة شورش بشیری، تهران، میلکان.
- مداحی، جواد و همکاران، 1394، «ماهیت خلاقیت در دیدگاه اسلامی»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال هفتم، ش2 (14)، ص 5ـ28.
- مکارم شیرازى، ناصر و همکاران، 1371، تفسیر نمونه، چ دهم، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
- میلر، اف جی پی، 1391، نظریههای برنامه درسی، ترجمة محمود مهرمحمدی، چ نهم، تهران، سمت.
- نلر، جورج. اف، 1369، هنر و علم خلاقیت، ترجمة سیدعلی‌اصغر مسدد، شیراز، دانشگاه شیراز.
- هاشمی زنور، سیده‌ساناز، 1387، «قرآن کریم و تربیت انسان خلاق: خلاقیت و نوآوری از دیدگاه قرآن و احادیث»، کوثر، ش 29، ص 69ـ84.
- هاشمى رفسنجانى، اکبرو همکاران، 1383، فرهنگ قرآن، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
توکلی، عبدالله، صفری، علی آقا، زاهدی، جواد.(1402) رهیافتهای خلاقیت و نوآوری در قرآن کریم. دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13(1)، 63-78 https://doi.org/10.22034/modiriyati.2023.2021767
عبدالله توکلی؛ علی آقا صفری؛ جواد زاهدی."رهیافتهای خلاقیت و نوآوری در قرآن کریم". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13، 1، 1402، 63-78
توکلی، عبدالله، صفری، علی آقا، زاهدی، جواد.(1402) 'رهیافتهای خلاقیت و نوآوری در قرآن کریم'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 13(1), pp. 63-78
